📚 1. प्रमुख पाठ्यपुस्तक: संस्कृत पीयूषम् भाग 1
कुल अध्याय: 15
ईशस्तुति
लोभविष्टः चक्रधरः
यक्ष‑युधिष्ठिर संवाद
चत्वारो वेदाः
संस्कृतस्य महिमा
संस्कृतसाहित्ये पर्यावरणम्
ज्ञानं भारः क्रियां विना
नीतिपधानिः
बिहारस्य संस्कृतिकं वैभवम्
ईद‑महोत्सवः
ग्राम्यजीवनम्
वीर कूँवर सिंहः
किशोराणां मनोविज्ञानम्
राष्ट्रबोधः
विश्ववन्दिता वैशाली
📘 2. पूरक पुस्तक: पीयूषम् द्रुतपाठय भाग 1
कुल अध्याय: 21
सरस्वती‑वन्दना
संस्कृत‑भाषा
प्रार्थना
यत्तं विना न रत्नम्
विदुला‑पुत्र संवादः
सम्पूर्णविश्वरत्नम्
लोकगीतम्
अमृतं बालभाषितम्
प्रभात‑वर्णनम्
नायं छागः
प्रयाणगीतम्
महात्मा गाँधी
भारतीयप्रजातन्त्रम्
संस्मरणम्
धर्मेषु भावः समानः समेषाम्
बिहारो विहारे सदा रोचताम् वः
लौहस्य तुला
ज्ञानेन शोभते किल
कुरुक्षेत्रम्
प्रहेलिका
ग्रन्थकाराः
✍️ 3. व्याकरण
मुख्य व्याकरणिक विषय:
वचन एवं धातु रूप
कारक‑विभक्ति प्रणालियाँ
उपसर्ग एवं प्रत्यय प्रक्रियाएँ
संधि नियम
समास नियम
(ये NCERT/बिहार बोर्ड द्वारा निर्धारित हैं)
📝 4. अनुवाद और लेखन
पाठ्यक्रम में निम्नलिखित वर्णनात्मक कार्य शामिल हो सकते हैं:
अनुवाद: संस्कृत ↔ हिन्दी
लेखन: शब्दार्थ, वाक्य निर्मितियाँ
लघु उत्तरीय प्रश्न: मुख्य अवधारणा और श्लोक इत्यादि
🧭 5. परीक्षा हेतु मार्गदर्शन
प्रत्येक पाठ: मूल श्लोक/गद्यांश, शब्दार्थ, वाक्य–रचना, अर्थ व अनुवाद पर अच्छी पकड़ विकसित करें
व्याकरण अभ्यास: विभक्ति, संधि, समास, धातु‑रूप आदि को निरंतर अभ्यास करें
मॉडल प्रश्न पत्र और नोट्स: बोर्ड समाधान, बोर्डगुरु, अस्तित्व बोर्ड आदि प्लेटफार्मों से अध्यायवार नोट्स एवं मॉडल पेपर देखें
✅ पाठ्यक्रम सारांश
खंड अध्याय संख्या
पीयूषम् भाग 1 1–15
द्रुतपाठय भाग 1 1–21
व्याकरण विभक्ति, संधि, समास, धातु
अनुवाद एवं लघु लेखन अनुवाद कार्य, शब्दार्थ